MAVIM online form 2025|महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज|महिला आर्थिक विकास महामंडळ अंतगर्त महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज

Table of Contents

परिचय:-

महिला आर्थिक विकास महामंडळ (MAVIM) ही महाराष्ट्र शासनाची महिला व बालविकास विभागाअंतर्गत कार्यरत संस्था आहे. १९७५ मध्ये स्थापलेली MAVIM राज्यातील महिला समाजात सामाजिक, आर्थिक व राजकीय स्वरूपात सबलीकरणासाठी विविध योजना राबवते.

MAVIM online form 2025
महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज

स्थापनेचा इतिहास व उद्दिष्ट

MAVIM ची स्थापना १९७५ मध्ये झाली आणि २००३ ला तिला अधिकृत सरकारी मान्यता प्राप्त झाली.

  1. ग्रामीण शहरी महिलांचा सबलीकरण (social, economic, political empowerment).
  2. स्वयं सहाय्य गट (SHG) च्या माध्यमातून महिलांना सक्षम बनवणे.
  3. बँक, सरकारी इतर संस्थांशी संपर्क साधून महिलांना कर्ज, प्रशिक्षण व रोजगार उपलब्ध करून देणे .

महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज

महत्त्वाचे कार्यक्रम व उपक्रम:-

स्वयं सहाय्य गट (SHG) माध्यमातून विकास

MAVIM ग्रामीण आणि शहरी महिला SHG तयार करते. हे गट महिलांना आर्थिक व्यवहार, बचत, कर्ज घेणे, छोटे उद्योग सुरू करणे यासाठी सक्षम करतात.

Community Managed Resource Centres (CMRC)

उद्योग निर्मिती आणि संसाधन उपलब्धता वाढवण्याच्या दृष्टीने MAVIM विविध CMRC स्थापन करते. हे केंद्र SHG महिला आणि बँका यांदरम्यान पूल म्हणून कार्य करतात.

स्वच्छतेसंदर्भातील ‘सॅनिटेशन कर्ज’ योजनेची यशोगाथा

Jalna शहरात MAVIM आणि CWAS (CEPT विद्यापीठ) यांनी सह विकासित मॉडेल अंतर्गत महिलाओंना स्वच्छता कर्जाचे आयोजन केले.

  1. ICICI बँकेच्या मदतीने 260 महिलांनी हे कर्ज घेतलं.
  2. महिलांना ४–७% व्याजदरावर कर्ज उपलब्ध झाले (महिला SHG संघटना म्हणून व्याज सवलत म्हणून)
  3. २०१८ पर्यंत 207 कर्जे योजनेअंतर्गत मंजूर झाली.
  4. बहुतेक कर्जांचा पुनर्भरण यशस्वी झाला आणि महिलांच्या जीवनमानात गुणात्मक सुधारणा दिसली .कौशल्य प्रशिक्षण व रोजगार निर्मिती.

नागपूर जिल्ह्यात Koradi येथे MAVIM ने महिलांसाठी रोजगार केंद्र स्थापन केले आहे, जिथे वरत्या तहकामध्ये कामगार प्रशिक्षण, सिलाई, इत्यादी सुविधा देखील आहेत.

  1. सेंटिक उत्पादन, कागदी सुवास निर्माण, संसाधन वापरून कामे, पर्यावरणपूरक कला इत्यादी उपक्रम सुरु आहेत.
  2. उज्वल उत्पन्नासाठी दरमहिन्याला Rs 6000–7000 या दरात महिलांना रोजगार देणे अपेक्षित आहे.
  3. हे केंद्र २०० महिलांना थेट रोजगार देणार आहे.

कार्यपद्धती आणि अंमलबजावणीचे टप्पे:-

  • मागणी निर्माण – SHG महिलांना शौचालय, उद्योग, प्रशिक्षण यासाठी जागरूक करणे.
  • CMRC गट व कर्ज प्रक्रिया – CRP, सहयोजिनी यांच्या मदतीने SHG सदस्यांना दस्तऐवज, कर्ज अर्ज, बँक प्रक्रियेत मदत.
  • तांत्रिक सहाय्य (Technical support) – बांधकाम, उद्योग आराखडा तैयार करणे.
  • निमित्त नियमित मॉनिटरिंग – कर्ज परतफेड व प्रकल्पाची प्रगती तपासणे.

महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज

भागीदार संस्था आणि धोरण समर्थक भागीदारी:-

  1. MAVIM ने IFAD, UNDP, ILO, Tata Trust, Google India, ICICI Foundation, NULM, Water.org, IDH सारख्या संस्थांबरोबर भागीदारी केली आहे .
  2. Maharashtra State Entrepreneurship Mission सह केलेली भागीदारी महिलांमध्ये उद्यमशिलता वाढवण्याकडे प्रवृत्त आहे .

अंदाजपत्रक, उपलब्धता व विस्तार योजना:-

विषयमाहिती
SHG गटांची संख्या१,६५,०२९
सदस्य संख्या१३ लाखांहून अधिक
कर्ज परतफेड दर९९.०५%
प्रमुख उपक्रमSanitation credit (Jalna), Employment Hub (Koradi)
भविष्यातील योजनाडिजिटायझेशन, नवउद्योग, स्केल-अप

महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज भविष्यदृष्टी आणि नवीन दिशा:-

  1. डिजिटल युगात सर्व प्रवेश: SMS/मोबाईल अॅप्सद्वारे SHG मॅनेजमेंट, कर्ज अॅप्लिकेशन्स, डिजिटल पेमेन्ट सुविधांचा विस्तार
  2. नवीन व्यावसायिक उपक्रम: ग्रामीण हस्तकला, सुक्या फळ प्रक्रिया, पर्यावरणपूरक उद्योग, अन्न प्रक्रिया, इको-टूरिझम
  3. महिला नेतृत्व व Fellowship कार्यक्रम: स्थानिक महिलांना नेतृत्त्व प्रशिक्षण देणे.
  4. अंतरराष्ट्रीय निधी व CSR स्केल-अप: IFAD, CSR समूह, महिला कार्यक्रमांसाठी परिणाम-मुखी निधी वाढवणे.

महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज

MAVIM ची कार्यपद्धती:-

  • गटबद्धरण आणि संघटनेची घडणी
    क्षेत्रीय समुदायातून SHG निर्माण करणे, महिला नेत्रत्त्वातून समूह वाढवणे.
  • क्षमता विकास प्रशिक्षण
    FEM training, सक्षमता, व्यावसायिक कौशल्ये वाढवण्यासाठी प्रशिक्षण केंद्रांच्या माध्यमातून काम करणे.
  • बँक कर्ज उपलब्‍धता
    वित्तीय संस्था आणि बँकांसोबत भागीदारी करून महिला SHG ला कर्ज आणि सबसिडी मिळवून देणे.
  • उद्योग व रोजगार निर्मिती
    स्थानिक संसाधनांचा वापर करून पर्यावरणपूरक उद्योग स्थापन करणे (उदा. इन्सेंस स्टिक, काळमकारी प्रॉसेसिंग, सॅनिटरी पॅडक तयार करणे.
  • शासनिक यंत्रणा पुनरावलोकन
    संपूर्ण योजना वेळेवर आणि गुणवत्ता राखून राबवण्यासाठी राज्यस्तरीय समीक्षा बैठका घेणे.

महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज

मिशन आणि उद्देश्य:-

  1. MAVIM चे मिशन: “लैंगिक न्याय आणि समानता सुनिश्चित करून, महिलांना मानवी भांडवल आणि क्षमतांनी सबलीकरण करण्यात सहाय्य करणे, तसेच टिकाऊ रोजगार उपलब्ध करणे.”
  2. प्रमुख उद्देश्य:
    • महिला SHG गट तयार करणे.महिला नेतृत्वाचा विकास.उद्यमशिलता वाढवणे.रोजगार आणि बाजारपेठ कनेक्शन जोडणे
    • स्थानिक पातळीवर संघटनात्मक स्थिरता निर्माण करणे .

परिणाम व सामाजिक प्रभाव:-

आर्थिक सबलीकरण

SHG व कर्ज योजनांमुळे महिलांना स्वत:चे उत्पन्न निर्माण करण्याची संधी मिळाली.
उदाहरणार्थ Koradi मधील इन्सेंस उत्पादन योजनेने १०० महिलांना दरमहिन्याला ₹6,000–7,000 उत्पन्न दिले आहे.

महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज

स्वच्छता व आरोग्य

Jalna सॅनिटेशन कर्जाने महिलांना स्वच्छ घरात राहण्याची सुविधा मिळाली; त्यामुळे आरोग्य व जीवनमान सुधारले .

सामाजिक आत्मविश्वास

स्वयंपूर्ण होऊन महिला सामाजिक व आर्थिक निर्णयात सक्रिय भूमिका घेऊ लागतात. SHG च्या माध्यमातून राजकीय सहभागही वाढला.

समाजात परिवर्तन

VSTF सारख्या पहिल्या शहरी‑ग्रामीण परिवर्तन तत्त्वांमुळे समर्थ समुदाय उभा राहतो. समाज बदलतो आत्मावलंबी मनाने.

महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज

आव्हाने आणि मर्यादा:-

  1. ग्रामीण आणि दुय्यम परिसरातील बँक किंवा संस्थांचा संपर्क कमी असतो, ज्यामुळे कर्जाची प्रक्रिया संथ होते.
  2. प्रशिक्षण कौशल्य केंद्रांची पोहोच कमी असणे — दूरदराजच्या गावांमध्ये प्रशिक्षण दुर्बलदर्शक असते.
  3. पुनर्भरणाची बचावनीति — काही SHG गटकडून कर्ज परतफेड वेळेवर न झाल्यास कार्यक्रमाचे प्रमाण घटू शकते.
  4. शासनवार नियमित समन्वयाची आवश्यकता — प्रशासनिक विलंबामुळे काम गतीशील होऊ शकत नाही.

भविष्यातील दिशा:-

  • SHG नेटवर्कचा विस्तार
    राज्यातील बाकी भागात नवीन SHG स्थापन करणे आणि जुने गट सबल करणे.
  • नवीन उद्योगमाहितीचा समावेश
    डिजिटल मार्केटिंग, अन्न प्रक्रिया उद्योग, सुक्या फळांचा व्यवसाय, इको-टूरिझम, हस्तकला अशा क्षेत्रात SHG महिलांना मागणीनुसार प्रशिक्षण देणे.
  • डिजिटल समावेश
    मोबाईल अॅप्स, ऑनलाईन बचत‑कर्ज व्यवस्थापनाचा वापर, डिजिटल पेमेंट सुविधा SHG स्तरावर आणणे.
  • महिला Fellowship कार्यक्रम पुढारी तयार करणे
    MAVIM वापरून अधिक महिला नेत्यांद्वारे ग्रामसमूहाला पुढे नेणे.
  • स्केल‑अप रणनीतिक वित्तपुरवठा
    IFAD, CSR संस्था आणि जागतिक निधीच्या पाठिंब्याने MAVIM चे कार्यक्रम राज्यभर विद्यमान पातळीवर वाढवणे.

महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज

निष्कर्ष:-

MAVIM ही एक प्रभावी राज्यस्तरीय संस्था आहे जी महाराष्ट्रातील लाखो महिलांना आर्थिक, सामाजिक आणि राजकीय दृष्ट्या सक्षम बनवते.

  • MAVIM ने SHG नेटवर्कद्वारे महिलांना बचत, कर्ज व उद्यमसम्मीलित मार्गांवर सबलीकरण केले आहे.
  • Jalna सारखे sanitation कर्ज प्रकल्प व Koradi employment hubs हे यशस्वी मॉडेल आहेत.
  • ९९.०५% कर्ज परतफेड दर आणि लाखो SHG सदस्यांद्वारे हा एक प्रेरणादायी कार्यप्रदर्शन आहे.
  1. सबलीकरणासाठी SHG चं नेटवर्क तयार करणे, कर्ज व प्रशिक्षण उपलब्ध करून देणे, रोजगार निर्मिती, स्वच्छता आणि सामाजिक न्यायासाठी काम करत आहे.
  2. देशातील अनेक महिलांची जीवनं MAVIM च्या उपक्रमांमुळे बदलली आहेत.
  3. भविष्यातील योजनांसह हे कार्य अधिक प्रभावी आणि विस्तृतपणे महाराष्ट्रातील प्रत्येक जिल्ह्यात पोहोचावे, अशी ही संस्था ध्येय ठरवून कार्यरत आहे.

MAVIM – तुलनेने आधुनिक स्वरूपात:-

  • स्थापना: २४ फेब्रुवारी १९७५ रोजी केलेली; Maharashtra राज्य शासनाच्या महिला-विकास संस्थेची ओळख.
  • नोडल एजन्सी म्हणून नियुक्ती: २० जानेवारी २००३ रोजी राज्य सरकारने MAVIM ला महिला सबलीकरण कार्यक्रम राबवणारी महत्त्वाची संस्था म्हणून अधिकृत केले .

महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज

चार आधारस्तंभ – MAVIM ची कार्यधोरणे:-

  • Grassroots Institution Building – SHGs आणि त्यांचा संघटनात्मक विस्तार
  • Microfinance Services – आर्थिक प्रवेश, कर्ज, बचत सुलभ करणे.
  • Enterprise & Livelihood Development – महिलांसाठी उद्योग निर्मिती.
  • Social Equity & Empowerment – सामाजिक न्याय आणि आर्थिक सबलीकरण.

या माध्यमातून MAVIM बँका, सरकारी क्षेत्र, NGOs, CSR संस्था, आणि जागतिक निधी संस्थांसोबत समन्वय साधते.

जगभरात व महाराष्ट्रात परिणाम:-

  1. MAVIM अंतर्गत सुमारे 1,65,029 SHG गट तयार करण्यात आले आहेत; ज्यांत १३ लाखांहून अधिक सदस्य/महिला आहेत .
  2. MAVIM च्या SHG कर्ज पुनर्भरण दर 99.05% इतका उच्च आहे, जो राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय पातळीवर आदर्श मानला जातो .
  3. यशोगाथा आणि प्रमुख उपक्रम

महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज

1. Jalna मधील Sanitation Credit प्रकल्प

  1. Swachh Bharat Mission अंतर्गत, MAVIM–CMRC भागीदारीत Jalna मध्ये sanitation कर्ज योजना राबवण्यात आली.
  2. ICICI बँकेतून मंजूर कर्ज + व्याज सबवेनशन (effective rate ≈ 4%) उपलब्ध करून देण्यात आले.
  3. २०१८ पर्यंत अंदाजे २०७ कर्जे मंजूर; तिची पुनर्भरणाची टक्केवारी ९०% अनुकूल अशी दिसून आली .

2. Koradi Women’s Employment Hub (Nagpur)

  1. करीद गावात महिला रोजगार केंद्र सुरू होत असून त्यात सिलाई–कपड्यांचे उद्योग, इन्सेन्स स्टिक (फुलांच्या कचऱ्यापासून), कलमकारी प्रक्रिया, सॅनिटरी पॅड उत्पादन अशा उद्योगांचा समावेश आहे.
  2. या उद्योगांनी १५०–२०० महिलांना रोजगाराची संधी उपलब्ध करून दिली आहे; इन्सेन्स उत्पादनातून एकांकिक महिला ₹6000–7000 मासिक उत्पन्न प्राप्त करत आहेत.

महिलांना मिळणार २५००० ते ५ लाख कर्ज.

for more information https://mavimindia.org/mr/overview https://womenchild.maharashtra.gov.in/mr/mahila-arthik-vikas-mahamandal

also read https://hkkadam.com/wp-admin/post.php?post=1174&action=edit https://hkkadam.com/wp-admin/post.php?post=1092&action=edit